ایده ای نو از ژله

آیا آیه‏اى در مورد نماز اول وقت نازل شده است؟

پاسخ:

دین مبین اسلام، برای نماز اهمیت ویژه‏ای قائل شده است، و این نکته از آیات و روایات بی‏شماری استفاده می‏شود. در آیات بسیاری به مسئله نماز پرداخته شده است. دسته از آیات به تشریع نماز تصریح کرده است؛ مانند: «فاقیمواالصلوْ ان الصلوْ کانت علی المؤمنین کتاباً موقوتاً»(1) نماز را به پا دارید، زیرا بر مؤمنان نماز به عنوان وظیفه ثابت شده است.

 برخی آیات به تمجید نمازگزاران و تأکید بر رستگاری آنان پرداخته، مانند: «قد افلح المؤمنین الذین هم فی صلوتهم خاشعون»(2) مؤمنان همانا رستگار شدند، آنان که در نماز خویش فروتن و خاشع‏اند.

 در برخی آیات به فلسفه نماز اشاره شده، مانند: «اقم الصلوْ لذکری»(3) نماز را برای یاد کردن من بپا دارید. و نیز آیاتی که برای مزمت کردن کسانی که نسبت به نماز دچار غفلت شده‏اند نازل شده است: «فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون»(4) پس وای بر نمازگزاران آنانکه از نماز خویش غفلت کنند.

 دسته‏ای از آیات، به وقت نماز اشاره کرده که در برخی، به وقت یک نماز (ظهر) «حافظوا علی الصلواْ و الصلوْ الوسطی(5)» (بر نمازها و نماز میانه) مواظبت کنید، و در برخی آیات دیگر به وقت سه نماز (صبح، مغرب، عشأ) اشاره نشده است: «و اقم الصلوْ طرفی النهار و زلفاً من الیل ان الحسنات یذهبن السیئات ذلک ذکر للذاکرین»(6) در دو طرف روز، و اوایل شب، نماز را برپا دارید، چرا که حسنات، سیئات (و آثار آن را) از بین می‏برد، این تذکری است برای آنان که اهل تذکرند، و در برخی آیات به پنج نماز اشاره شده است: «اقم اصلوْ للولوک الشمس الی غسق اللیل و قرآن الفجر»(7) به پای دار نماز را از بازگشتگان خورشید تا تاریکی شب و خواندنی بامداد بپا دار.

 از میان آیات وارد درباره وقت نماز، فقیهان از آیه مذکور، دلیل بر اقامه نماز در اول وقت است.(8) ایشان در وجوب نماز اول وقت به نحو موسع، فرموده است: افضل، تقدیم در اول وقت است و در این فتوا به آیه اقم الصلوْ لدلوک الشمس(9) استناد کرده و امر شارع را در این آیه شریفه، مقتضی وجوب نزد شیعه و دلیل بر فوری بودن آن دانسته است.(10)

 از امام صادق(ع) در تفسیر آیه «فویل للمصلین، الذین هم عن صلاتهم ساهون»(11) آمده می‏فرماید: «تأخیر الصلاه عن اول وقتها لغیر عذر» مردا از بی‏اعتنایی به نماز، تأخیر از اول وقت بدون عذر است.(12)

 پس می‏توان گفت از این دو آیه استفاده اول وقت شده است، گرچه احادیث و سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) بر اقامه نماز در اول وقت به عنوان فضیلت بوده است و این سیره همه عالمان و مؤمنان است.

پى نوشتها

[1]. سوره نسأ، آیه 103.

[2]. سوره مؤمنون، آیه 2-1.

[3]. سوره طه، آیه 14.

[4]. سوره ماعون، آیه 5و4.

[5]. سوره بقره، آیه 238.

[6]. سوره هود، آیه 114.

[7]. سوره اسرأ، آیه 78.

[8]. کتاب الحلّاف، شیخ طوسی، ج 1، ص 292.

[9]. سوره اسرأ، آیه 78.

[10]. همان.

[11]. سوره ماعون، آیه 5-4.

[12]. بحارالانوار، ج 83، ص 6.